Monument może upamiętniać pilota

Z wielkim odzewem wśród Czytelników „Nowości” spotkał się artykuł o dziejach pomnika „Chwalebne kamienie” w Toruniu.

<!** Image 2 align=right alt="Image 57997" sub="Tak wygląda obecnie pomnik przy ulicy Polnej w Toruniu / Fot. Adam Zakrzewski">Obelisk znajduje się w otoczeniu Fortu VII. Dokładniej - przy leśnej drodze prowadzącej na Barbarkę, około 300 metrów od ulicy Polnej. Niejasne są jego początki.

Ojciec wystawił synowi

- Pomnik od dawna wzbudzał zainteresowanie członków Towarzystwa Przyjaciół Fortyfikacji - mówi Janusz Pokrzywnicki z tego stowarzyszenia. - Z posiadanych przez nas informacji - niestety nie potwierdzonych - wynika, że pomnik został wystawiony przez ojca pilota samolotu, który się roztrzaskał w tym miejscu przed I wojną światową. Startował on z pobliskiego lotniska. W czasie wojny, załogi wartownicze pobliskich fortów, składały okazjonalne kwiaty pod pomnikiem, uogólniając tym samym jego znaczenie.

To nie Francuzi

W „Nowościach” pisaliśmy o innych wersjach powstania pomnika. Według jednej, upamiętnia on jeńców armii francuskiej pracujących w drugiej połowie XIX wieku przy budowie toruńskich fortów. Antoni Ziółkiewicz i Adam Paczuski w opracowaniu „Pomniki toruńskie” stwierdzili, że być może w latach 1912-1919 zbudował go jeden z pułków toruńskiego garnizonu.

<!** Image 3 align=left alt="Image 57997" sub="A tak prezentował się na początku ubiegłego stulecia / Fot. Nadesłana">- Wersja powstania pomnika związana z jeńcami francuskimi budującymi forty jest trudna do udowodnienia w świetle faktów historycznych. Francuzi spłacili do września 1873 roku wszelkie zobowiązania finansowe wobec zwycięskich Niemiec. Skutkowało to m.in. zwolnieniem wszystkich jeńców wojennych do domu. Forty w Toruniu zaczęto budować dopiero w 1878 roku - podkreśla Janusz Pokrzywnicki. Jego zdaniem, bardziej prawdopodobna wydaje się druga wersja. Z tym, że pułki toruńskiego garnizonu zazwyczaj wystawiały pomniki na terenie koszar.

- Przykładem jest pomnik na Przyczółku Mostowym, w Koszarach Rudackich (21 pułk piechoty) czy też obelisk na terenie koszar Jakubskich (61 pułk piechoty) - dodaje Janusz Pokrzywnicki.