Kilka słów o naszej rodzinie. Nim dziadkowie przeprowadzili się w końcu do Torunia, przeszli długą i pełną zawirowań drogę [ALBUM RODZINNY]

Chociaż od wielu lat mieszkam w Bydgoszczy, z dzieciństwa i czasów młodości pamiętam gościnny dom dziadków o dwóch numerach przy ulicach Warszawskiej 7 i Poniatowskiego 9 w Toruniu. Dziadek kupił ten okazały dom około 1932 roku za 2600 dolarów, które nazywał walutą.

Jedno z mieszkań zajmowali dziadkowie z rodziną, a pozostałe wynajmowali lokatorom. Dom był skanalizowany, posiadał wodociąg, a jego oświetlenie było gazowe. Dziadek założył w nim elektryczność, a od strony ul. Poniatowskiego postawił, według własnego pomysłu, piętrowy domek gospodarczy z pomieszczeniami do produkcji masarskiej i z małymi pokoikami dla uczniów i czeladnika. Z kolei w głównym budynku, z wejściem od ulicy Warszawskiej, otworzył sklep rzeźnicki z zapleczem biurowym i chłodnią. Na wydzierżawianej działce postawił też szopkę i stajnię, w której jeszcze po wojnie trzymał konia i krowę.

Ale nim dziadkowie przeprowadzili się do Torunia przeszli długą i pełną zawirowań drogę. Dziadek Damazy urodził się w marcu 1889 roku w Rybnie.

Babcia Aniela, o sześć lata młodsza, przyszła na świat nie byle gdzie, bo w Nowym Jorku, gdzie jej rodzice produkowali konne powozy. Jednak zbankrutowali i na początku ubiegłego wieku powrócili do Polski. Zamieszkali w niewielkim domku w pobliżu jeziora w Rybnie. Tutaj poznali się moi dziadkowie i pobrali w 1913 roku. Z rodzinnych opowieści wynika, że dziadek był raczej bogaty, zajmował się różnymi interesami, handlem, prowadzeniem oberży, sklepu rzeźnickiego.

Dziadkowie początkowo mieszkali w Prusach Wschodnich w okolicach Ostródy. Tutaj w grudniu 1914 roku urodził się ich pierwszy, i jak się potem okaże, jedyny syn, mój ojciec, po dziadku noszący także imię Damazy. Potem na świat przychodziły same córki. Sześć, z których dwie zrobiły prawdziwą filmową karierę. Urszula zapamiętana na zawsze z roli Jagienki w Krzyżakach. Jej mężem, a także ekranowym partnerem był Zbigniew Józefowicz, często obsadzany w roli wojskowych, partyzantów, wykładowca i dziekan Szkoły Filmowej w Łodzi.

Helena śpiewaczka operowa i operetkowa utrwaliła się w pamięci widzów w serii kinowych filmów o szukającym szczęścia panu Anatolu. W filmie, tak jak w życiu, partnerował jej mąż, Tadeusz Fijewski. Pierwszym mężem Heleny został Józef Makowski, wywodzący się z Torunia, utytułowany i uznany artysta malarz, rzeźbiarz, mający w Bydgoszczy ulicę swojego imienia.

Ale wróćmy do czasu narodzin mojego ojca. Kiedy przyszedł on na świat, dziadek jako podwładny Kajzera walczył na frontach Wielkiej Wojny. Był dowódcą … kuchni polowej. W 1917 roku przyjechał na urlop, a niespełna rok później urodziła się pierwsza z sześciu córek, Helena.

Tak jak wszystkie z Modrzyńskich bardzo piękna kobieta. W organizowanym przed wojną, ogólnopolskim fotograficznym konkursie na nową twarz filmową, bezapelacyjnie zwyciężyła, pokonując blisko 1500 rywalek.

Wtedy interesy dziadka szły tak sobie. Bywało, że wyjeżdżał z domu wozem konnym a wracał z kozą. Rekordowa inflacja z godziny na godzinę sprawiała, że pieniądz stawał się bezwartościowy.

W 1928 roku dziadkowie już z czwórką dzieci, urodziły się jeszcze Honorata i Eugenia, przeprowadzają się do Srebrnik w pobliżu Kowalewa Pomorskiego. Dziadek swoim zwyczajem prowadzi karczmę, a ponadto zajmuje się zyskownym, hurtowym handel alkoholem na całą okolice. Kiedy dochodziło do jakiejś draki w karczmie, wkraczał do akcji brat babci, nazywany Julem. Już swoim wyglądem budził respekt. Jul bał się tylko dziadka, a dziadek babci. W Srebrnikach w 1928 r urodziła się Urszula, a trzy lata później jeszcze Franciszka. Kiedy córki uczyły się w szkole w Srebrnikach, mój ojciec rozpoczął naukę w trzyletniej szkole handlowej w Toruniu.

Dziadkowie mając na uwadze wykształcenie i przyszłość córek we wspomnianym 1932 roku przenoszą się na stałe do Torunia, do domu przy Warszawskiej na rogu Poniatowskiego. Tutaj rodzi się Teresa, ostatnia z córek, jedyna urodzona pod toruńskim adresem.

Mój ojciec Damazy przeszedł przeszkolenie podchorążych w szkole wojskowej w Grudziądzu, a że Toruń był miastem wojskowych, wielu jego kolegów gościło w domu dziadków. Wkrótce tata poznał swoją żonę, a moją mamę Jadwigę. Los zrządził, że oboje znaleźli pracę w renomowanej wówczas firmie obuwniczej Bata. Prowadzili elegancki salon obuwniczy w Bydgoszczy, w samym centrum miasta (tam, gdzie Savoy). Bardzo dobrze im się powodziło. Tata zarabiał 1000 złotych miesięcznie, listonosz w tym czasie ok. 70 zł, nauczyciel ok. 200 zł, a mama 500 zł. Ponadto nad sklepem mieli duże, służbowe, pięciopokojowe mieszkanie. Wojna wszystko zmieniła. Tata walczył w obronie mostu w Tczewie. Zginął w pierwszych dniach wojny.

W latach wojny w podziemiu walczyła ciocia Honorata i jej przyszły mąż Witold Lendzion. Miejscem konspiracyjnych zbiórek był na początku dom dziadków. Dokumenty poświadczające pełną dramatycznych opisów działalność cioci Honoraty i jej męża można znaleźć w Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej, Archiwum i Muzeum AK w Toruniu. Te wszystkie wydarzenia będziemy przywoływać podczas rodzinnego zjazdu, właśnie dzisiaj, w sobotę, z wnukami, prawnukami naszych dziadków. Cieszę się na to duże międzypokoleniowe spotkanie, i z tego, że tym razem nie będzie to pogrzeb.

Polecamy: Toruń kiedyś i dziś PRZESUŃ SUWAK I ZOBACZ RÓŻNICĘ

Wyburzanie starych budynków TZMO w Toruniu – wideo z drona

NowosciTorun